Czy patriotyzm na Podkarpaciu i Pomorzu Zachodnim wygląda tak samo? Naukowcy z Uniwersytetu Szczecińskiego postanowili to sprawdzić. Ich interdyscyplinarne analizy rzucają nowe światło na postrzeganie patriotyzmu i percepcję zagrożeń przez samorządowców. Jak różnią się te dwa regiony? Czy samorządy mogą wykorzystać te badania do lepszego zarządzania? Odpowiedzi na te pytania szukamy w rozmowie z dr. Bartoszem Mazurkiewiczem z Zespołu Badawczego Res Publica, kierowanego przez dra hab. prof. US Macieja Drzonka.
Malwina Jankowska (MJ): Co skłoniło Państwa do wyboru właśnie tych dwóch regionów – Podkarpacia i Pomorza Zachodniego – jako kluczowych obszarów badawczych? W jaki sposób przebiegają badania?
Dr Bartosz Mazurkiewicz (BM): Prowadzimy badania wśród radnych w sumie z 21 miast powyżej 20 tys. mieszkańców z woj. podkarpackiego i zachodniopomorskiego. To dwa regiony o różnych uwarunkowaniach historycznych, gospodarczych, a zarazem kulturowych, społecznych i politycznych. Podstawowym celem jest identyfikacja postaw polityków lokalnych wobec patriotyzmu w trzech wymiarach (narodowy, lokalny, gospodarczy) oraz percepcja zagrożeń dla bezpieczeństwa. Przeprowadzamy badania ilościowe (kwestionariusz ankiety) oraz jakościowe (anonimowe wywiady pogłębione); sporządzamy dokumentację fotograficzną przejawów patriotyzmu w przestrzeni wybranych miast. Działania zostały zaplanowane na trzy lata (2024-‘26), co daje możliwość analizy porównawczej tych zjawisk. W dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości, badania wykonywane rok po roku pozwolą na sprawdzenie, jakiej ewentualnej ewolucji podlegają postawy patriotyczne i postrzeganie zagrożeń.
MJ: Czy można zatem mówić o dwóch różnych modelach patriotyzmu w Polsce – tradycyjnym, zakorzenionym w przeszłości, i nowoczesnym, opartym na otwartości i rozwoju?
BM: Od roku projekt jest w trakcie realizacji. W naszych hipotezach badawczych zakładamy m.in., że stosunek do patriotyzmu polityków lokalnych Podkarpacia oraz Pomorza Zachodniego jest zróżnicowany. Odmienne postrzegane są też zagrożenia. Ponadto poczucie patriotyzmu oraz percepcja zagrożeń mogą ulegać zmianom w zależności od występowania oraz stopnia nasilenia różnych czynników o charakterze endo- i egzogenicznym. Czy te hipotezy zostaną ostatecznie potwierdzone, czy też sfalsyfikowane – dowiemy się po sfinalizowaniu badań. Staramy się tym samym identyfikować pewne wzorce postaw, które mogą stanowić wskazówki np. radnych miast, szczególnie w kontekście zarządzania bezpieczeństwem oraz kształtowania tożsamości obywatelskiej.
MJ: Na czym dokładnie polega metoda ważenia preferencji wyboru i jakie wyniki dotychczas Państwo uzyskali? Czy wyniki te potwierdzają wcześniejsze założenia badawcze, czy może pojawiły się jakieś zaskakujące wnioski?
BM: O tym najlepiej opowiedziałby prof. Maciej Drzonek – Autor tej metody (na podstawie metody AHP). W ramach badań stosujemy więc nowatorskie narzędzie – tzw. metodę WPW, czyli ważenia preferencji wyboru. W skrócie, metoda ta daje możliwość wzajemnego ważenia ze sobą poszczególnych wariantów odpowiedzi, a później ich hierarchizację. Dzięki temu utrudnione jest „kamuflowanie” odpowiedzi, a tym samym można poznać rzeczywiste preferencje respondenta. Główne wstępne wyniki badań oraz ciekawostki sukcesywnie udostępniamy w naszych mediach społecznościowych oraz na stronie internetowej projektu: resmiasta.usz.edu.pl. Zachęcamy do ich śledzenia na bieżąco.
MJ: W jaki sposób samorządy mogą wykorzystać wyniki Państwa badań w praktyce? Czy przewidziane są konkretne działania wspierające implementację tych rekomendacji na poziomie lokalnym?
BM: W kontekście zmian społecznych, gospodarczych, politycznych nasz projekt może mieć znaczenie. Wyniki tych badań mogą stać się rekomendacją dla jednostek samorządu terytorialnego i pomocą w reagowaniu na wyzwania współczesności, co może zwiększać jakość życia w lokalnych społecznościach. Jak wspomniałem, staramy się na bieżąco umieszczać najważniejsze wyniki w internecie, jak również będą dostępne w publikacjach naukowych. Ponadto organizujemy otwarte konferencje naukowe – pierwsza miała miejsce pod koniec stycznia 2024, przed nami jeszcze dwie. W trakcie tych wydarzeń prezentujemy wyniki oraz odbywamy dyskusje z innymi naukowcami, ekspertami i przedstawicielami samorządów.
MJ: Jakie kolejne kroki planują Państwo w ramach projektu „ResMiasta”? Czy istnieją już pomysły na rozszerzenie badań o inne regiony lub nowe aspekty tożsamości i bezpieczeństwa społecznego?
BM: Zespół Badawczy Res Publica aktualnie przygotowuje wydanie pierwszej z dwóch publikacji monograficznych w ramach projektu. Równocześnie przygotowujemy się do 2. tury badań ilościowych i jakościowych, które odbędą się wiosną i latem ’25 r. To wyzwanie nie tylko czysto naukowe, ale także logistyczne – zwłaszcza wyjazdy na Podkarpacie. W dalszych planach jest organizacja konferencji naukowej podsumowującej kolejny etap badań, publikacje naukowe itd. W projekcie „ResMiasta” działamy według ściśle określonego harmonogramu. Naturalnie, ponadto prowadzimy w zespole nieustanne rozmowy dotyczące nowych, potencjalnych obszarów badawczych.
“Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach Programu “Nauka dla Społeczeństwa II”. Dofinansowanie 859 100,00 zł Całkowita wartość 859 100,00 zł
