Budowa nowego Teatru Współczesnego to jedno z najważniejszych wyzwań urbanistycznych, przed którymi stoi Szczecin. Decyzji o jego lokalizacji nie można podejmować pochopnie, bo jej skutki będą odczuwalne przez dekady, a być może na zawsze. Źle dobrane miejsce może ograniczyć potencjał instytucji, dobrze wybrana lokalizacja może ożywić konkretną część miasta lub dzielnicy. Architekci nie mają wątpliwości: nie można zmarnować potencjału tej inwestycji.
Podobna uwaga dotyczy pomysłu stworzenia „dobudówki” do Muzeum Narodowego. Proste rozwiązania mogą wydawać się kuszące, ale w przypadku tak prestiżowej instytucji to ryzyko, które architekci wyraźnie odradzają. Dla Szczecina to niepowtarzalna szansa na coś wyjątkowego – przestrzeń, która nie tylko spełni swoje funkcje, ale też stanie się symbolem nowoczesnego miasta, tak jak chociażby Filharmonia.
To moment, w którym trzeba myśleć odważnie i długoterminowo. Architektoniczne perły nie powstają przez przypadek – wymagają współpracy, otwartości i szacunku dla przestrzeni. Szczecin zasługuje na projekt, który zachwyci kolejne pokolenia.
– Jeśli budować w Szczecinie teatr, to tylko na Łasztowni – mówi architekt, Marcin Czyżewski. – To miejsce ma potencjał, by stać się sercem nowoczesnego waterfrontu, podobnie jak w Hamburgu, Oslo czy Kopenhadze. Te miasta udowodniły, że kluczowe budynki kultury zlokalizowane nad wodą nie tylko wzbogacają krajobraz, ale też stają się wizytówką i magnesem dla mieszkańców oraz turystów. Pamiętajmy, że teatr to inwestycja na dekady – budujemy go raz. To niepowtarzalna okazja, by w pełni wykorzystać urok Odry, wzmacniając tożsamość Szczecina jako miasta otwartego na wodę. Zróbmy to mądrze, tworząc przestrzeń, która będzie żyła przez cały rok, nie tylko podczas spektakli – komentuje.
Teatry współczesne w całej Europie nieprzypadkowo powstają w strategicznych lokalizacjach. Takie usytuowanie podkreśla ich znaczenie w miejskiej tkance, a jednocześnie pozwala im naturalnie integrować się z innymi przestrzeniami życia kulturalnego. Szczecin, planując budowę nowej siedziby Teatru Współczesnego, musi wziąć to pod uwagę.
– Trudna sytuacja szczecińskiego Teatru Współczesnego, goszczącego w murach Muzeum Narodowego na Wałach Chrobrego (od 1950), okazała się być niespodziewanym wyzwaniem postawionym przed władzami miasta – wyjaśnia architektka, Karen Heiduk. – Przyglądając się większym miastom, można zauważyć, że teatry współczesne usytuowane są w strategicznych lokalizacjach, co podkreśla ich znaczenie w miejskiej tkance i umożliwia integrację z innymi przestrzeniami życia kulturalnego. Nowoczesne teatry coraz częściej łączą funkcje teatralne z edukacyjnymi, koncertowymi i wystawienniczymi. Wyróżnia je nie tylko architektura, ale także elastyczne przestrzenie, które odpowiadają na potrzeby współczesnej sztuki i publiczności. Współczesny teatr to nie tylko budynek, ale platforma dla multidyscyplinarnych działań kulturalnych co powinniśmy mieć na uwadze – dodaje.
Tłumaczy, że choć Łasztownia wydaje się być łakomym kąskiem, może nie sprostać wszystkim potrzebom Teatru Współczesnego, a w szczególności jeśli chodzi o dostępność i widoczność w tkance miasta.
– To właśnie Wały Chrobrego są charakterystycznym i centralnym punktem Szczecina, jak i miejscem chętnie odwiedzanym przez turystów i łatwo dostępnym dla mieszkańców. Łasztownia, mimo planów rewitalizacji, jest mniej uczęszczana i może być trudniej dostępna, szczególnie dla osób starszych lub korzystających z infrastruktury komunikacyjnej, która wymaga dalszych inwestycji. Dojazd mógłby być utrudniony, zwłaszcza w godzinach wieczornych, gdy odbywają się spektakle.
Zatem, jeśli nie udałoby się spełnić potrzeb Teatru Współczesnego na Łasztowni, być może bardziej korzystne okazałoby się pozostanie w obrębie Wałów Chrobrego, ale w nowoczesnym, dedykowanym budynku. W tej sytuacji lepszym miejscem na tę inwestycję byłaby działka przy ul. Jarowita. Taki wybór pozwoliłby na maksymalne wykorzystanie potencjału tego prestiżowego obszaru miasta, zachowując jednocześnie centralność i łatwy dostęp do teatru – wskazuje.
W podobnym tonie wypowiada się architektka, Joanna Leszkowska. Podkreśla, że Teatr Współczesny w Szczecinie ma szansę stać się nie tylko miejscem przedstawień, ale również przestrzenią, która będzie eksplorować różnorodne tematy i formy, wyróżniając się na tle tradycyjnego Teatru Polskiego. Tradycyjny teatr często koncentruje się na ważnych wydarzeniach historycznych, narodowych i folklorystycznych, podczas gdy teatr współczesny podejmuje aktualne problemy społeczne, polityczne i egzystencjalne.
– Współczesne podejście do sztuki teatralnej charakteryzuje się większą otwartością na eksperymenty w formie i stylu, co może przyciągać różnorodną publiczność – tłumaczy Joanna Leszkowska.
Gdzie Teatr Współczesny mógłby z powodzeniem funkcjonować?
Kultura odgrywa kluczową rolę w życiu społecznym Szczecina, wpływając na integrację mieszkańców, rozwój lokalnej tożsamości oraz przyciąganie turystów. W obliczu dynamicznych zmian, jakie zachodzą w mieście, nowe instytucje kulturalne, takie jak teatr współczesny, mogą stać się ważnym punktem na mapie Szczecina, stwarzając przestrzeń do dialogu, wymiany myśli oraz twórczej współpracy. W kontekście rozmów o budowie nowego teatru współczesnego w Szczecinie, warto zauważyć, że miasto boryka się z brakiem stałej wystawy sztuki współczesnej.
– W przeciwieństwie do innych miast w Polsce, Szczecin nie dysponuje odpowiednią przestrzenią, która mogłaby promować i eksponować sztukę współczesną. W związku z tym, połączenie teatru współczesnego z muzeum nie wydaje się korzystne. Tego typu instytucje powinny funkcjonować oddzielnie, aby każda z nich mogła w pełni skupić się na swojej misji i przyciągać odpowiednią publiczność. W kontekście tych dynamicznych zmian, przyjrzałam się różnym lokalizacjom, które mogą stać się siedzibą nowego teatru współczesnego. Wybór odpowiedniego miejsca ma kluczowe znaczenie dla jego funkcjonalności, dostępności oraz atrakcyjności zarówno dla mieszkańców, jak i turystów – mówi Joanna Leszkowska.
Wskazuje lokalizacje, gdzie mogłaby powstać instytucja.
Obszar Starych Rzeźni i Bulwarów Szczecińskich – Stare Rzeźnie to miejsce o unikalnym charakterze, które przeszło znaczną rewitalizację i obecnie tętni życiem.
– Uważam, że to idealny obszar do stworzenia teatru współczesnego, który mógłby łączyć nowoczesność z industrialnym klimatem tej lokalizacji. W pobliskich kawiarniach i barach można poczuć artystyczną atmosferę, co sprzyja tworzeniu różnorodnych wydarzeń kulturalnych – wyjaśnia Joanna Leszkowska.
Bliskość Starych Rzeźni do bulwarów nad Odrą stwarza możliwość synergii między tymi dwoma obszarami. Bulwary przyciągają tłumy mieszkańców i turystów, a umiejscowienie teatru w tej okolicy mogłoby stworzyć unikalne doświadczenie, łącząc sztukę z pięknem natury. Teatr mógłby organizować spektakle plenerowe, festiwale teatralne oraz inne wydarzenia artystyczne, korzystając z malowniczego otoczenia rzeki. Taka lokalizacja sprzyjałaby również integracji społecznej, oferując mieszkańcom nowe możliwości spędzania wolnego czasu.
Rejon wokół Dworca Głównego – mimo wyzwań związanych z parkingiem, rejon wokół Dworca Głównego może być interesującą lokalizacją dla teatru. To dobrze skomunikowane miejsce, które przyciąga wiele osób podróżujących do Szczecina. Warto zastanowić się nad możliwością stworzenia dodatkowych miejsc parkingowych w pobliżu, co zwiększyłoby dostępność dla odwiedzających.
– Adaptacja istniejących budynków w tej okolicy mogłaby przyczynić się do ożywienia kulturalnego tego obszaru oraz stworzenia nowej przestrzeni do organizacji wydarzeń artystycznych. Dodatkowo, obecność teatru w tej lokalizacji mogłaby przyciągnąć jeszcze więcej odwiedzających, tworząc nowe możliwości współpracy z innymi instytucjami kulturalnymi – wyjaśnia Joanna Leszkowska.
Wyspa Jaskółcza – z jej naturalnym urokiem i spokojem, wydaje się interesującą lokalizacją dla teatru, który chciałby wprowadzić elementy sztuki w plenerze. Tereny te oferują możliwość organizacji wydarzeń artystycznych w otoczeniu przyrody. Choć jest to niewielka przestrzeń, jej malowniczość i dostępność dla mieszkańców mogą przyciągnąć uwagę oraz stanowić doskonałe tło dla kameralnych wydarzeń, takich jak spektakle plenerowe czy warsztaty artystyczne.
– Możliwość organizacji takich wydarzeń w otoczeniu natury może przyczynić się do wzrostu zainteresowania sztuką i kulturą wśród mieszkańców oraz turystów, a także stworzyć niepowtarzalną atmosferę wydarzeń artystycznych – wskazuje architektka.
Tereny przy ul. Heyki – to obszar, który mógłby być wykorzystany do stworzenia nowoczesnego kompleksu kulturalnego. W ostatnich latach w tej okolicy zrealizowano wiele inwestycji mieszkaniowych, co stwarza idealną okazję do połączenia mieszkańców z ofertą kulturalną, jaką może zapewnić teatr współczesny.
– Połączenie mieszkaniówki z teatrem może okazać się korzystne, gdyż mieszkańcy będą mieli bliskość do atrakcji kulturalnych, co może zwiększyć jakość ich życia. Teatr mógłby stać się miejscem integracji społecznej, organizując wydarzenia angażujące lokalną społeczność. Warto również rozważyć współpracę z lokalnymi artystami i organizacjami, aby wzbogacić ofertę kulturalną – mówi Joanna Leszkowska.
Szczecin Dąbie – to lokalizacja, która charakteryzuje się bliskością wód Jeziora Dąbie. To miejsce oferuje atrakcyjne otoczenie dla teatru współczesnego. Jezioro stwarza możliwości organizacji wydarzeń artystycznych w plenerze, co może przyciągnąć mieszkańców i turystów. Teatr usytuowany w tej okolicy mógłby wykorzystać naturalne piękno otoczenia, oferując spektakle na świeżym powietrzu lub inne wydarzenia artystyczne z widokiem na wodę. Taka lokalizacja mogłaby stać się miejscem integracji społecznej, łącząc sztukę z przyrodą.
– Prawobrzeże Szczecina to obszar, który często jest pomijany w kontekście działalności kulturalnej, ale ma ogromny potencjał. Umiejscowienie teatru w tej części miasta mogłoby przyciągnąć nowych odwiedzających i stymulować rozwój infrastruktury. Choć niektórzy mogą uważać, że lokalizacja na Prawobrzeżu jest „za daleko”, warto zauważyć, że prawdziwi koneserzy sztuki są gotowi podróżować, by doświadczyć wysokiej jakości artystycznych wydarzeń. Dodatkowo, istnieje możliwość powstania dodatkowych obiektów towarzyszących, takich jak kawiarnie i restauracje, które mogłyby stworzyć kompleks kulturalny, przyciągając jeszcze większą liczbę odwiedzających – komentuje.
Szczecin oferuje wiele potencjalnych lokalizacji dla teatru współczesnego, z różnorodnymi możliwościami i kontekstami. Obszar Starych Rzeźni, rejon wokół Dworca Głównego, Wyspa Jaskółcza oraz teren przy ul. Heyki to miejsca, które mogą stworzyć doskonałe warunki do rozwoju kulturalnego miasta.
Gdzie zatem budować teatr? Wybór lokalizacji powinien uwzględniać zarówno dostępność dla publiczności, jak i możliwość organizacji różnorodnych wydarzeń artystycznych, które wzbogacą ofertę kulturalną Szczecina.
– Zachęcam do dalszej dyskusji na ten temat oraz do rozważenia przedstawionych propozycji, które mogą przyczynić się do rozwoju kulturalnego miasta. Przykłady innych miast, które z powodzeniem wybudowały teatry współczesne, to Wrocław z Teatrem Polskim, Kraków z Nowym Teatrem oraz Łódź z Teatrem Studyjnym. Te instytucje nie tylko wzbogaciły ofertę kulturalną swoich miast, ale również stały się miejscem spotkań i interakcji dla lokalnych społeczności. Każda z wymienionych lokalizacji ma swoje unikalne atuty, które mogą przyczynić się do wzbogacenia życia kulturalnego Szczecina i stworzenia przestrzeni, która będzie inspiracją dla artystów oraz miejscem spotkań dla społeczności lokalnej – tłumaczy architektka.
