Nie każdy wycofany z eksploatacji tramwaj kończy na złomowisku – mogą być pomnikami, kioskami czy punktami gastronomicznymi. Zgoła inny los spotkał dwa szczecińskie wagony Konstal 105N z lat 1975-76, które od 12 lat służą jako obiekt ćwiczeń przyszłych strażaków w Bornem Sulinowie.
Zachowały one swoje numery taborowe 1067 (ex 648, rocznik 1976) i 1068 (ex 640, rocznik 1975). W chwili skreślenia z ilostanu Tramwajów Szczecińskich w lipcu 2013 roku znajdowały się na stanie zajezdni Golęcin, gdzie zostały przeniesione w 2009 roku z obiektu przy al. Wojska Polskiego. Zanim je przekazano na północ miasta, przeszły one drobny remont w Wydziale Remontowym TS przy ul. Klonowica.
Tramwaje w… Straży Pożarnej?
W pewnym momencie musiały one ustąpić miejsca berlińskim Tatrom T6A2D i młodszym konstrukcjom na bazie popularnej „stopiątki”, które to przerzucano z Pogodna w wyniku dostaw niskopodłogowych „Swingów” i kolejnych pojazdów typu KT4Dt. W przeciwieństwie do pozostałych wycofanych wagonów 105N i pochodnych, wspomniane tramwaje uniknęły palnika dzięki sprzedaniu ich Komendzie Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w Szczecinie. Instytucja umiejscowiła je w ośrodku szkoleniowym w Bornem Sulinowie, gdzie od 12 lat służą jako obiekt ćwiczeń ratowniczych młodych strażaków.
– Ich ciągłe przebywanie na świeżym powietrzu w wilgotnym lesie zdecydowanie im nie służy. Z drugiej strony, gdyby nie strażacy, to te tramwaje zakończyłyby swój żywot właśnie 12 lat temu, a tak być może kiedyś wrócą „pod druty” – pisze Szczecińskie Towarzystwo Miłośników Komunikacji Miejskiej w poście poświęconym tym wagonom.
Zabytkowe „stopiątki” dalej czekają na odrestaurowanie
Obecnie Tramwaje Szczecińskie posiadają 4 sztuki „stopiątek” z przeznaczeniem do gruntownego wyremontowania ich na cele zabytkowe. Dwa z nich to przedstawiciele typu 105N z lat 1978-79, przywrócone na przełomie tysiącleci do stanu niemal oryginalnego (mała szafa aparaturowa, przeszklenia na przednich pomostach i nad drzwiach). Ostatnia dwójka to wagony 105Na z 1984 roku, a na szczególną uwagę zasługuje ten o numerze taborowym 011. W 1999 roku został przebudowany na pojazd nauki jazdy, a od zwykłego liniowego „akwarium” różnił się stolikami przy siedzeniach w części pasażerskiej i dodatkowym pulpitem przeznaczonym do symulacji awarii.
Wszystkie z nich, podobnie jak 12 wagonów z serii N i jej pochodnych, wpisano w 2018 roku do wojewódzkiego rejestru ruchomych zabytków techniki, co obliguje przewoźnika do ich odrestaurowania w dalszej perspektywie. Niestety, na ich rychłe pojawienie się na trasie turystycznej „zerówki” czy na okolicznościowych paradach nie ma co liczyć, ponieważ Tramwaje Szczecińskie nie mają w planach przeprowadzenia takiego przedsięwzięcia. Szkoda, bo kolekcja czynnych zabytków tramwajowych w Szczecinie jest w porównaniu z innymi miastami w Polsce bardzo skromna – składają się na nią tylko 4 „eNki”, a wspomniane wyżej „stopiątki” byłyby jej znakomitym uatrakcyjnieniem. W końcu przykład Poznania, Wrocławia, Krakowa czy Warszawy znakomicie pokazuje, jak historyczne wagony tramwajowe mogą przyciągać nie tylko mieszkańców tych miast, ale też turystów.
To już 50 lat
Pierwsze egzemplarze „stopiątek” pojawiły się na szczecińskich torowiskach niemal pół wieku temu, czyli 18 marca 1975 roku. Do 2001 roku chorzowski Konstal dostarczył do Szczecina 98 wagonów typu 105N, 74 typu 105Na, 2 typu 105Np (jedyne wyprodukowane egzemplarze w ogóle) i 14 typu 105N2k/2000/S. Później tą liczbę uzupełniono o 6 doczep czynnych 105N2k/2000/D z wrocławskiego Protramu i 14 Moderusów Alfa, zbudowanych na bazie pudeł dostarczonych przez podpoznański Modertrans. Zupełnie inną konstrukcją, ale nadal opartą o najpopularniejszy typ tramwaju w Polsce, jest eksploatowany w liczbie 10 sztuk Moderus Beta z niskopodłogowym członem środkowym.
O ile tych z klasycznym czterodrzwiowym pudłem już nie spotkamy od 5 lat, to wciąż służą nam daleko idące modernizacje tej konstrukcji – mowa tutaj o „kocurach” (105Ng/2015), „bulwach” (105N2k/2000/S), Alfach i Betach. Te będą jeździć po naszych ulicach jeszcze przez wiele lat.
