Już 28 lutego ulicami Szczecina przejdzie Marsz Pamięci Żołnierzy Wyklętych. To jedno z kluczowych wydarzeń organizowanych w ramach obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych, który przypada 1 marca. W programie szczecińskich uroczystości znalazły się również oficjalne ceremonie pod tablicami upamiętniającymi ofiary represji, msza święta oraz koncert orkiestry wojskowej. Organizatorzy zapowiadają także pokaz filmu dokumentalnego o jednym z ostatnich partyzantów podziemia niepodległościowego.
Symboliczną datą Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych stał się dzień egzekucji członków IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, którzy 1 marca 1951 roku zostali zamordowani w mokotowskim więzieniu przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. Strzał w tył głowy był ostatnim aktem komunistycznego terroru wobec ppłk. Łukasza Cieplińskiego oraz jego współpracowników. Ich ciał do dziś nie odnaleziono.
To tragiczne wydarzenie stanowiło jeden z wielu przypadków brutalnych represji wobec działaczy podziemia antykomunistycznego. Żołnierze niezłomni, jak ich później nazwano, byli przez lata skazywani na zapomnienie, a ich wizerunek – fałszowany przez propagandę PRL.
Obchody w Szczecinie – marsze, uroczystości, pamięć
W wielu miastach Polski odbywają się uroczystości, mające na celu upamiętnienie Żołnierzy Wyklętych. W Szczecinie organizowane są one przez Instytut Pamięci Narodowej oraz Związek Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych.
Główne wydarzenia rozpoczną się o godzinie 11:00 przy Areszcie Śledczym przy ul. Kaszubskiej, gdzie znajduje się tablica upamiętniająca ofiary komunistycznych represji. Następnie o 12:00 odbędzie się uroczystość pod tablicą ku czci żołnierzy podziemia niepodległościowego przy Komendzie Wojewódzkiej Policji. Miejsce to jest szczególnie symboliczne – w budynku przy ul. Małopolskiej 47 mieścił się bowiem Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego, w którym przetrzymywano i torturowano członków antykomunistycznego ruchu oporu.
Obchody przyciągną zarówno przedstawicieli władz, wojska i duchowieństwa, jak i mieszkańców, którzy chcą oddać hołd bohaterom podziemia. Tradycyjnie nie zabraknie marszu pamięci, który wyruszy 28 lutego sprzed Aresztu Śledczego i przejdzie ulicami Szczecina. Organizatorzy zapowiadają również pokaz filmu dokumentalnego o por. Edwardzie Ciupaku „Małym” – ostatnim żyjącym partyzancie oddziałów „Zapory”.
Historia podzielona – czy pamięć łączy, czy dzieli?
Pamięć o Żołnierzach Wyklętych nie jest jednak jedynie tematem historycznym. To także kwestia, która wciąż budzi kontrowersje i podziały w społeczeństwie. Dla jednych są oni niezłomnymi bohaterami, którzy nie pogodzili się z narzuconą Polsce sowiecką dominacją. Dla innych – postaciami, których działania nie zawsze były jednoznacznie pozytywne.
Podziemie antykomunistyczne było ruchem różnorodnym. Obok żołnierzy, którzy walczyli o wolną Polskę, byli też tacy, których działalność budzi wątpliwości – choćby z powodu represji wobec ludności cywilnej. Nie można zapominać, że w kontekście historii żołnierzy podziemia pojawiają się także głosy o ich brutalnych działaniach wobec osób postrzeganych jako zwolennicy nowego ustroju.
Czy więc Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych powinien być okazją do bezkrytycznego hołdu, czy raczej momentem refleksji nad złożonością tamtych czasów? Historia nie jest czarno-biała, a rzeczywistość powojennej Polski była skomplikowana.
Pamięć to zobowiązanie
Obchody Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych są ważnym elementem budowania narodowej tożsamości. Powinniśmy pamiętać o tych, którzy w imię swoich przekonań ryzykowali życiem i zostali skazani na zapomnienie. Jednocześnie historia wymaga rzetelnego podejścia – zamiast mitologizowania, warto szukać pełnej prawdy.
Dzień 1 marca to nie tylko okazja do składania kwiatów i przemarszów, ale też czas na zadanie trudnych pytań o przeszłość. Bo tylko w ten sposób możemy lepiej zrozumieć historię i wyciągnąć z niej lekcje dla przyszłości.
