Program Czyste Powietrze od lat wspiera mieszkańców w termomodernizacji domów i wymianie starych, nieefektywnych źródeł ciepła. Teraz idzie o krok dalej – od dziś gminy mogą zgłaszać się do Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW) na pełnienie roli operatorów programu. Dzięki temu mieszkańcy otrzymają pełne wsparcie w całym procesie ubiegania się o dotacje, a gminy zyskają realne narzędzie, by skuteczniej walczyć ze smogiem i ubóstwem energetycznym.
Dotychczas gminy pełniły głównie rolę punktów konsultacyjno-informacyjnych. Teraz mogą stać się aktywnymi uczestnikami procesu pozyskiwania dotacji – od momentu złożenia wniosku, przez wybór wykonawców, aż po rozliczenie inwestycji. To szczególnie ważne dla osób starszych, mniej obeznanych z biurokracją, a także tych, którzy mogą paść ofiarą nieuczciwych praktyk ze strony firm remontowych.
Robert Gajda, zastępca prezesa NFOŚiGW, podkreśla kluczową rolę gmin w nowym systemie:
„To one są najbliżej mieszkańców i posiadają wiedzę, kto najbardziej potrzebuje pomocy. Operatorzy programu nie tylko ułatwią dostęp do dotacji, ale także ochronią beneficjentów przed nierzetelnymi wykonawcami.”
1700 zł dla gminy za każde skuteczne wsparcie
Każda gmina, która zdecyduje się na pełnienie roli operatora, otrzyma 1700 zł za każdego beneficjenta, który uzyska dofinansowanie w najwyższym lub podwyższonym poziomie. Wynagrodzenie zostało podzielone na dwa etapy:
- 500 zł po podpisaniu umowy o dofinansowanie,
- 1200 zł po zakończeniu inwestycji i jej rozliczeniu.
Łącznie Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) przeznaczył na operatorów ponad 40 mln zł w 2025 roku.
Kto może skorzystać z programu?
Największe wsparcie trafi do osób zagrożonych ubóstwem energetycznym, które mogą otrzymać nawet 100% dofinansowania na ocieplenie domu oraz wymianę tzw. kopciucha”na nowoczesne źródło ciepła. Oznacza to, że najubożsi mieszkańcy będą mogli przeprowadzić remont bez angażowania własnych środków.
Co więcej, dla osób ubiegających się o dotację prefinansowanie oznacza, że wykonawcy otrzymają zaliczki jeszcze przed rozpoczęciem prac, co do tej pory bywało dużym problemem.
Korzyści dla gmin
Dla samorządów uczestnictwo w programie oznacza nie tylko dodatkowe środki finansowe, ale także realny wpływ na poprawę jakości powietrza w regionie. Gminy, które zdecydują się na pełnienie roli operatora, zyskują: dodatkowe wynagrodzenie za skuteczne wsparcie mieszkańców, dedykowane szkolenia i wsparcie ekspertów, większy wpływ na walkę ze smogiem i ubóstwem energetycznym, możliwość kontrolowania jakości usług i ochrony mieszkańców przed oszustwami, szybsze tempo wymiany nieefektywnych źródeł ciepła.
Dodatkowo, mieszkańcy danej gminy mogą uzyskać najwyższy poziom dofinansowania i prefinansowania tylko w przypadku działania operatora. Tam, gdzie gmina nie zdecyduje się na udział w programie, zadanie to zostanie przekazane WFOŚiGW, co może oznaczać dłuższy i mniej efektywny proces dla mieszkańców.
Jak zostać operatorem?
Gminy, które chcą pełnić rolę operatora, powinny jak najszybciej zgłosić się do swojego WFOŚiGW, wysyłając deklarację chęci udziału w programie. Nabór jest prowadzony w trybie ciągłym, a umowy będą podpisywane etapowo. Gminy, które zgłoszą się do 21 marca 2025 r., podpiszą porozumienia do 31 marca. Kolejny etap przewidziano na czerwiec 2025 r.
Samorządy mogą także częściowo zlecić realizację programu zewnętrznym podmiotom, jeśli nie dysponują odpowiednim zapleczem kadrowym.
Czy twoja gmina bierze udział w programie?
Nowy system operatorów to krok milowy w realizacji programu Czyste Powietrze. Dzięki niemu wsparcie trafia tam, gdzie jest najbardziej potrzebne – do osób starszych, ubogich i nieobeznanych z procedurami dotacyjnymi. Jeśli twoja gmina jeszcze nie zgłosiła się do programu, warto dopytać lokalnych urzędników i zachęcić do działania. Bo czyste powietrze to korzyść dla nas wszystkich.
