Wspominamy tych, których już z nami nie ma. Wspominamy też czasy, które już przeminęły. Jednak póki pamięć w nas trwa, obecność ich nigdy nie minie.
11 stycznia mija 100. rocznica urodzin Jerzego Giergielewicza, lekarza z ogromną pasją do ornitologii… Historię Jerzego Giergielewicza wspomina Łukasz Ławicki.
Jerzy Giergielewicz (11.01.1925-29.01.2012), ponad 20 lat temu na jednym ze spotkań Zachodniopomorskiego Towarzystwa Ornitologicznego (dziś: Przyrodniczego) zaraził mnie zielonym „wirusem Robiena”. Poza Pomorzem Zachodnim, Jerzy jest postacią niemal nieznaną, a życie miał niezwykłe, co przybliżę w artykule w jednym z kolejnych wydań Miesięcznik Dzikie Życie. Poniżej zaś, w wielkim skrócie, kilka okruchów z Jego życia.
Jerzy urodził się w Sadlnie na Kujawach, w wieku 7 lat z całą rodziną trafił do Warszawy. Swoje życie opisał 3 etapami: Piekło Wojny – Praca, praca, praca – Zielona Misja i Odkrycia. Podczas II Wojny Światowej, jako chłopak z warszawskiego Żoliborza, aktywny członek ruchu oporu w AK, został aresztowany przez Gestapo i jako 17-latek trafił na Pawiak (słynący z barbarzyńskiego traktowania więźniów). W następnych latach znalazł się w 4 hitlerowskich obozach koncentracyjnych (gdzie przeżył piekło i kilkukrotnie wymykał się śmierci): Majdanek, Flossenbürg, Gross-Rosen i Neuengamme. Po wojnie ukończył studia lekarskie. W 1948 r. trafił do Szczecina, gdzie przez 30 lat pracował jako specjalista neurolog w Pomorskiej Akademii Medycznej i Szpitalu Kolejowym.
Zielona Misja Giergielewicza zaczęła się w 1978 r., gdy trafił do Szczecińskiej Stacji Ornitologicznej „Świdwie” i poznał ówczesnego kierownika stacji Jerzego Noskiewicza, słynnego „Szeryfa”. Największą pasją Giergielewicza były ptaki (w szczególności bieliki), jez. Świdwie i Paul Robien. Jerzy przez 25 lat dokumentował za pomocą aparatu ptasie życie rezerwatu Świdwie, działalność świdwiańskiej Stacji Ornitologicznej (już nieistniejącej…), przyrodę Pomorza Zachodniego. Przez ponad dwie dekady prowadził działalność dydaktyczną – w sumie ponad 600 (!) prelekcji (głównie dla młodzieży) z zakresu popularyzacji i ochrony przyrody. Był także niestrudzonym badaczem i popularyzatorem postaci Paula Robiena (słynnego ornitologa i pioniera ochrony przyrody Pomorza). Dzięki wywiadom z żyjącym świadkiem (Władysławem Szilerem) zrekonstruował okoliczności śmierci Robiena (i jego żony Evy). We współpracy z niemieckimi badaczami opracował jego biografię, opublikował wiele artykułów, zorganizował polsko-niemieckie sympozjum robienowskie w Szczecinie (w 1995 r.), upamiętnił go w przestrzeni Pomorza Zachodniego i zaraził „wirusem Robiena” kolejnych fascynatów.
Poza przyrodą pasjami Jerzego były archeologia i astrologia. W 1980 r. w okolicy jez. Świdwie odkrył on jedno z najbogatszych w Polsce stanowisk z epoki kamienia (w tym słynną człekopodobną krzemienną głowę nazwaną „Świdworem”). Przez ponad dwie dekady zajmował się też astrofotografią, prowadząc obserwacje kosmosu przy pomocy skonstruowanego przez siebie teleskopu (jego zdjęcia ukazywały się w fachowych żurnalach np. The Planetary Report, Urania).
Mottem życiowym Giergielewicza była robienowska idea Ökopax – pokój między ludźmi, pokój z naturą.
Autor: Łukasz Ławicki
